Paragraaf 3: Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Tijdens de behandeling van de SZW begroting 2021 heeft de Tweede Kamer ingestemd met een motie waarin het kabinet is opgeroepen om de loonkostensubsidies (LKS) op basis van realisaties te financieren. Het doel van de motie was om extra werkplekken mogelijk te maken voor mensen die vallen binnen de doelgroep banenafspraak of mensen die beschut werk nodig hebben. De aangepaste financiering van LKS wordt met ingang van 2022 ingevoerd. Dit betekent dat het deelbudget LKS, dat nu nog wordt verdeeld met behulp van het verdeelmodel inkomensdeel Participatiewet, op een andere manier wordt verdeeld. We gaan ervan uit dat er geen negatieve herverdeeleffecten optreden bij de verdeling van de BUIG als gevolg van de alternatieve financiering van LKS.
In een eerste uitwerking heeft het Rijk een voorkeursvariant gepresenteerd waarin gemeenten een aandeel in een vooraf vastgesteld macro budget voor LKS krijgen dat gelijk is aan hun aandeel in de macro uitgaven aan LKS in t-2. Het risico van deze variant is dat alle gemeenten tezamen te weinig geld krijgen en dat gemeenten die meer gaan uitgeven aan LKS jaarlijks een tekort hebben omdat het budgetaandeel met een vertraging van twee jaar het uitgavenaandeel volgt. Door dit risico dreigen gemeenten de hand op de knip te houden waardoor er geen extra werkplekken worden gerealiseerd.
Gemeenten hebben voorgesteld om in plaats van de voorgestelde t-2 systematiek af te rekenen op basis van werkelijk gerealiseerde uitgaven aan LKS. Een eerste bespreking met het Rijk heeft nog niet tot resultaat geleid. Wanneer het Rijk vast blijft houden aan haar voorstel dan zal er vanaf 2022 jaarlijks een risico op een tekort op de middelen voor LKS zijn. Het risicobedrag loopt jaarlijks op als gevolg van de groei van de doelgroep die met LKS aan het werk moet worden geholpen. Wanneer er wordt afgerekend op werkelijk gerealiseerde uitgaven dan is er geen financieel risico voor gemeenten.

 Actieve deelname aan gesprekken met het Rijk over de alternatieve financiering van LKS.

 Landelijk wordt er een natuurvergunning gevraagd voor alle installaties > 1Mw. De huidige installatie < 1Mw is in 2014 in bedrijf genomen, op dat moment waren er geen normen voor de Nox uitstoot, echter eind 2015 zijn er normen gesteld en deze zijn in 2020 verder aangescherpt. De geïnstalleerde installatie voldoet niet meer aan de huidige normen daarom hebben wij de benodigde informatie aan het Provincie bestuur aangeleverd en naar verwachting wordt er een gedoogvergunning verstrekt. Op dit moment zijn we aan het onderzoeken hoe het met onze installatie ervoor staat en wellicht dat er aanpassingen gedaan dienen te worden of in het ergste geval moet de installatie uit gezet worden en wij weer meer gebruik moeten gaan maken van de installatie delen gevoed door fossiele brandstoffen (gas). Kosten van aanpassingen en energie zijn op dit moment nog niet bekend. Deze zijn afhankelijk van de eisen die gesteld gaan worden indien een dergelijke gedoogvergunning niet wordt afgegeven in de huidige situatie. Daarnaast is het de vraag of de huidige installatie nog past binnen het grootschalige project renovatie/vernieuwing SC Kardinge 2023 en dan binnen het kader duurzaamheid met de nieuwe technische inzichten.

Volgen ontwikkelingen en onderzoek.

Flora en fauna (Exoten)
Invasieve exoten, planten of dieren die niet van nature voorkomen in Nederland en zich snel uitbreiden, vormen een groeiend probleem in de gemeente Groningen. Ze bedreigen de biodiversiteit en kunnen schade aan verharding veroorzaken of doorvaarbaarheid verhinderen. Het is belangrijk deze soorten, waaronder Japanse duizendknoop en grote waternavel, te beheersen en/ of te bestrijden. We werken aan een gerichte aanpak voor de exoten; voor de kosten die met de uitvoering gemoeid zijn is nog geen dekking.

Fauna (Eikenprocessierups)
Het aantal nesten van eikenprocessierups in de gemeente neemt toe waardoor het belang om preventief maatregelen te treffen groter wordt. Wij verwachten komend jaar hierdoor meer kosten te maken voor het aantrekken van natuurlijke vijanden door middel van het aanbieden van nestgelegenheid en het vergroten van variatie in vegetatie.  

Een belangrijk deel van het onderhoudswerk in de stad wordt uitgevoerd door een grote groep WSW medewerkers. Vanuit Stadsbeheer wordt deze groep ingezet op het onderhoud van de openbare ruimte.
Met de vaststelling van de Participatiewet in 2015 is geen nieuwe instroom in de WSW meer mogelijk. Mede door de relatief hoge uitstroom bij deze mensen, heeft dit in de afgelopen jaren al geleid tot een forse krimp van de bij Stadsbeheer gedetacheerde groep WSW medewerkers. Bovendien merken we dat het realiseren van het beoogde BORG niveau in het groeiseizoen langzamerhand onder druk komt te staan.
Wij verwachten op basis van de leeftijdsopbouw en kwetsbaarheid dat de afname van het aantal WSW medewerkers de komende jaren zal doorzetten en dat voor het realiseren van het BORG niveau alternatieve inzet / instroom nodig is. Gezien de maatschappelijke ambities van de stad ligt het voor de hand om daarvoor in te zetten op instroom uit andere doelgroepen met afstand tot de arbeidsmarkt. Inzet van deze andere doelgroepen is echter aanzienlijk duurder dan de huidige WSW regeling. Deels doordat de subsidieregeling voor WSW aanzienlijk gunstiger is voor werkgevers dan de andere regelingen en deels doordat de andere doelgroepen naar verwachting een intensievere begeleiding in het werk vragen.
Ook in de toekomst zal deze ontwikkeling (uitstroom WSW medewerkers) zich naar verwachting in dit tempo voortzetten.
Het oplossen van deze problematiek zorgt voor de realisatie van de BORG doelstellingen (een schone en hele stad) en het bereiken van maatschappelijke doelen: het betrekken van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt in brede zin én het leveren van een bijdrage daaraan als gemeentelijk werkgever. Behalve het wettelijk kader vanuit de Participatiewet speelt hier ook een gemeentelijke ambitie (onder andere de motie om in 10 jaar tijd 100 mensen een plek in de eigen organisatie te bieden).

Naar aanleiding van de werkzaamheden aan de Zuidelijke Ringweg hebben we een aantal ontwikkelingen geconstateerd die invloed kunnen hebben op het beheer en onderhoud.

Verspreiding Japanse duizendknoop
In een aantal gebieden waar werkzaamheden worden uitgevoerd in het kader van de ARZ is er sprake van groei van de Japanse duizendknoop. Deze plant behoort tot invasieve exoten die lastig te bestrijden is. Vanwege zijn groeikracht en sterke wortels kan de Japanse duizendknoop schade toebrengen  aan wegen en leidingen. Door de grondwerkzaamheden in het kader van de ARZ en het verplaatsen van grond bestaat een grote kans dat deze exoot zich kan verspreiden binnen het werkgebied van ARZ. Dit zal het beheer en onderhoud van de getroffen gebieden na oplevering van de ARZ sterk beïnvloeden. Het bestrijden ervan is zeer kostbaar.

Het verwijderen, en vernietigen, van de Japanse Duizendknoop is noch een wettelijke noch een contractuele verplichting. Wel is afgesproken dat verplaatsen/verspreiden tot een minimum wordt beperkt.

Rioolpersleiding
Langs het gehele traject van de ARZ lag een belangrijke rioolpersleiding. Ten behoeve van de ARZ is deze persleiding grotendeels verlegd. Door de werkzaamheden in het kader van de ARZ treden mogelijk zettingen (verzakkingen) op waardoor schade aan de persleiding kan ontstaan. Vanuit het project worden beperkte aanvullende maatregelen getroffen om de zetting zoveel mogelijk te beperken en is een monitoringsplan opgesteld zodat ingrijpen mogelijk is als daar aanleiding toe is. De verwachting is dat (kleine) zettingen niet uit te sluiten zijn. Hierdoor wordt de restlevensduur van de persleiding korter. Dit kan betekenen dat de persleiding eerder moet worden vervangen en daarom eerder dan gedacht geïnvesteerd moet worden.
Daarnaast geldt dat een gedeelte van deze persleiding (kruising onder A28) niet verlegd is. Ook hier constateren we dat door de werkzaamheden en zandophoging waarschijnlijk zettingen in de grond optreden. Er wordt weliswaar een monitoringssysteem aangebracht, maar dat neemt het risico niet weg dat dit gedeelte van de leidingen na de oplevering van de Zuidelijke Ringweg mogelijk moet worden vervangen.

Toetsing werkzaamheden aan Uniforme Administratieve Voorwaarden –   Geïntegreerde Contracten (UAV-GC)
De werkzaamheden aan de Zuidelijke Ringweg worden uitgevoerd conform een zogenaamd UAV-GC contract. In dit contract zijn, ook door ons, eisen gesteld aan ontwerp en uitvoering (Design & Construct). Toetsing van zowel het ontwerp als de uitvoering vindt plaats op basis van deze eisen.
In de afgelopen jaren is gebleken dat de Combinatie Herepoort grote moeite heeft om aan de gestelde eisen te voldoen en dat wij daar forse inzet op hebben moeten plegen. Nu, met de overeen gekomen Vaststellingsovereenkomst (VOK), vraagt dit ook om herijking van onze toetsinzet. Uitgangspunt van de VOK is namelijk ‘contract is contract’ We zijn ook tot de conclusie gekomen dat het nu noodzakelijk is om (tijdelijk) extra toetscapaciteit in te zetten zodat de vereiste kwaliteit beter geborgd wordt en er achteraf substantieel minder discussiepunten zijn.

Er hebben gesprekken plaatsgevonden met alle bij het project betrokken partijen. We houden de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten en komen hierop terug.

De Omgevingswet treedt in principe in werking op 1 januari 2022. Het is een wettelijke verplichting deze wet in te voeren. Voor de gemeente Groningen dienen er o.a. één omgevingsvisie, en één omgevingsplan te komen, waarin alle regels uit alle bestemmingsplannen, de bruidsschat van het Rijk en vele gemeentelijke verordeningen verwerkt dienen te worden. Daarnaast wordt de reikwijdte van de omgevingsvergunning verbreedt; meer onderwerpen zullen onder de noemer omgevingsvergunning komen te vallen.
De Omgevingswet heeft invloed op het gehele ruimtelijke domein en heeft de nodige raakvlakken met het sociale domein. De voorbereiding op het omgevingsplan (van rechtswege), het maken van het omgevingsplan, en de verbetertrajecten van de diverse werkprocessen zoals vergunningverlening en beleidsvorming zijn grote opgaven. In deze opgaven is er ook aandacht voor een verbetering van de dienstverlening.

Een belangrijk aandachtspunt is de noodzakelijke digitaliseringsslag die wordt (af)gemaakt en de gevolgen voor het ICT-beheer bij (volledig) digitaal werken en werken met het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). 
Een ander aandachtspunt zijn de leges. In samenhang met de ontwikkeling ‘Toetsing bouwplannen door derden’ (Wet kwaliteitsborging voor het bouwen) is het van belang de consequenties voor de leges in beeld te brengen.
Een laatste aandachtspunt is dat de inwerkingtredingsdatum van de wet nog niet definitief is; er is een kans op uitstel van de wet i.v.m. nog openstaande knelpunten  op het gebied van regelgeving en het DSO.

In deze begroting is voor het programma Omgevingswet 990 duizend euro opgenomen voor extra werkzaamheden op het gebied van digitalisering van het archief, verdere digitalisering van werkprocessen en werkzaamheden voor de totstandkoming van het omgevingsplan. Hierin is ook een budget voor de implementatie van de Wet kwaliteitsborging bouw meegenomen, inclusief de gevolgen voor de leges..