4.2.3 Interventies veilig opgroeien

Ouders hebben in de opvoeding de eerste verantwoordelijkheid. Maar ook familieleden, leerkrachten, vrienden, buren en sportbegeleiders spelen een rol. Samen zorgen ze voor 'opvoedkracht'. Waar nodig en mogelijk bieden we ondersteuning. Dat doen we zo vroeg mogelijk waarbij het gezin en de jeugdige in het dagelijks leven centraal staan. Hierbij werken wij aan preventie door zowel vroegsignalering te bevorderen als voorwaarden te creëren die bijdragen aan een positieve leefomgeving. Daar waar onveilige situaties toch ontstaan plegen wij effectieve interventies in het kader van onze aanpak Kindermishandeling. Met ingang van 1 januari 2015 is met de transformatie van de jeugdhulp de verantwoordelijkheid voor de aanpak van kindermishandeling volledig op gemeentelijk niveau neergelegd. In Groningen geven we deze aanpak hoge prioriteit, want alle kinderen hebben recht op een veilige leefomgeving. Tevens merken we hierbij op dat kindermishandeling hoge maatschappelijke kosten met zich meebrengt, want slachtoffers doen een groter beroep op gezondheidszorg en hulpverlening en lopen een sterk verhoogd risico om later opnieuw slachtoffer of pleger te worden van huiselijk geweld. De veiligheid van kinderen is daarom voor ons een thema met grote maatschappelijke urgentie en we willen op verschillende niveaus op de kwaliteit van de aanpak sturen, zowel preventief als curatief.

Met de onderstaande indicatoren is de voortgang van dit beleidsveld in 2020 gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.

*Dit is het totaal aantal meldingen over gezinnen. Dit zijn dus geen unieke meldingen; er kunnen meerdere meldingen zijn over één gezin vanuit verschillende bronnen.
Het aantal meldingen over 2019 is achteraf door Veilig Thuis gecorrigeerd van 796 naar 826.
Door de invoering van een nieuw registratiesysteem in 2019 had Veilig Thuis begin 2020 nog onvoldoende zicht op de verschillende ‘soorten’ meldingen huiselijk geweld en werden in de jaarrekening de eerder aangeleverde cijfers gecorrigeerd. 
**Aantal uithuisplaatsingen: dit betreft het aantal kinderen waarvoor de rechter aan een van de gecertificeerde instellingen een machtiging tot uithuisplaatsing heeft afgegeven. De problematiek heeft niet alleen betrekking op onveiligheid, maar ook op bijv. verslaving en/of psychische problematiek. De stijging ten opzichte van 2019 is in lijn met de stijging van het aantal OTS’en (onder toezicht stellingen). De oorzaak van deze stijgingen is op dit moment niet helder. We onderzoeken op dit moment samen met de GI's en WIJ de oorzaak hiervan.
*** Het aantal is een gemiddelde over het hele jaar voor de hele regio. Een werkvoorraad van 10 zaken is gebruikelijk; bij meer dan 10 zaken spreken we van een wachtlijst. In dit aantal zitten sinds 2019 ook de zaken van de nieuwe dienst Voorwaarden&Vervolg.

Wat wilden we bereiken in 2020?

Het bevorderen van een veilige leefomgeving voor kinderen heeft voor ons grote prioriteit. Samen met alle betrokken partijen vanuit zorg en veiligheid realiseren we een duurzame aanpak, die we gezamenlijk gaan ontwikkelen in het regionale actieplan Geweld hoort nergens thuis. Daarin formuleren we maatregelen die enerzijds gericht zijn op signalering en melding van kindermishandeling en anderzijds op een effectieve aanpak.

Wat hebben we hier voor gedaan?

  Zie ook beleidsveld 4.1.3: Positief opgroeien

De Groninger gemeenten faciliteren gezamenlijk:

• Veilig Thuis Groningen;
• Intensief casemanagement bij huisverboden (zie ook beleidsveld 4.2.4). Aan de betrokken kinderen als getuige van huiselijk geweld wordt expliciet aandacht besteed door de inzet van kind-hulpverleners.

De beschikbare middelen voor de Aanpak Kindermishandeling zijn ingezet op preventieve activiteiten, gericht op signalering en melding van kindermishandeling zodat passende hulpverlening georganiseerd kan worden:

• De gemeentelijke aandachtsfunctionaris kindermishandeling verzorgt intern en extern voorlichtingen en trainingen over de meldcode. Daarnaast trainingen gespreksvaardigheden voor onderwijs en kinderopvang en een online webinar voor gastouders. In 2020 hebben we vanwege corona helaas minder netwerkbijeenkomsten, voorlichtingen en workshops kunnen organiseren dan voorgaande jaren. De trainingen die uitgesteld moesten worden zullen zo veel mogelijk in 2021 alsnog ingepland worden; 

• Publiekscampagne tegen kindermishandeling met daarbij lancering van deel II van de film Schaduwkanten van Ouderschap, waar we vanuit de gemeente een financiële bijdrage aan hebben geleverd.

Verder hebben we geparticipeerd in de regionale pilot multidisciplinaire aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling (MDA++) en hebben we een bijdrage geleverd aan de uitvoering van het regionaal actieprogramma Geweld Hoort Nergens Thuis.  

Conclusie

We zien dat het aantal meldingen (en adviezen) kindermishandeling bij Veilig Thuis ten opzichte van 2019 ongeveer gelijk is gebleven. De wachtlijst die in 2019 was ontstaan bij Veilig Thuis is in 2020 weggewerkt, maar in 2020 is opnieuw een wachtlijst ontstaan. Deze wachtlijst werd veroorzaakt door blijvend hoge instroom bij Veilig Thuis en een afnemende productiviteit vanwege de beperkingen als gevolg van de corona maatregelen, alsmede door vertragingen als gevolg van het inwerken nieuwe medewerkers. Veilig Thuis verwacht deze vooralsnog op te kunnen lossen door efficiency maatregelen en snellere overdracht naar lokale teams. Vanaf 2020 hebben gemeenten structureel extra rijksmiddelen beschikbaar voor Veilig Thuis; deze zijn volledig ingezet.
We merken op dat de huidige cijfers waarschijnlijk geen goed beeld geven van de werkelijkheid en dat de onveiligheid in gezinnen vermoedelijk groter is naar aanleiding van de maatregelen met betrekking tot de coronacrisis. Dit is een vraagstuk dat op landelijk niveau opgepakt moet worden, maar dat betekent wel dat onze inzet op preventie en signalering van onveiligheid in gezinnen nog steeds van groot belang is.