7.2.1 Bereikbaarheid dynamo's HOV

Wij hebben als doel dat de economische kerngebieden van onze gemeente uitstekend bereikbaar zijn door middel van hoogwaardig openbaar vervoer (HOV). Dit is cruciaal voor het functioneren van deze kerngebieden. We vinden dat ze aantrekkelijker en leefbaarder worden door een goede bereikbaarheid met het openbaar vervoer en daarom streven we naar (inter-)nationale en regionale OV-verbindingen die kwalitatief hoogwaardig zijn. Dit doen we door het verbeteren van het aanbod, de betrouwbaarheid en de dienstverlening.

Omdat reizen met het openbaar vervoer vaak onderdeel is van een grotere vervoersketen, vinden we ook de aansluiting van openbaar vervoer op andere vervoerswijzen van groot belang voor de bereikbaarheid van de economische kerngebieden. HOV-knooppunten (onder andere de hubs en P+R terreinen) vormen een belangrijk onderdeel van het netwerk en zijn belangrijk voor de koppeling met het Publiek Vervoer.

We zien dat er steeds meer vraag is naar openbaar vervoer en willen bovendien dat het betaalbaar blijft voor iedereen en ons als (mede-)opdrachtgever. We zien het verbeteren van de efficiëntie van het openbaar vervoer als een oplossing.

Voor de middellange termijn willen we met het openbaar vervoer de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van onze economische kerngebieden verbeteren door het volgende te doen:

• Inzetten op een betere spoorverbinding tussen de Randstad, Groningen en Noord-Duitsland;
• Verbeteren van de toegankelijkheid van het Hoofdstation;
• Verbeteren van de bereikbaarheid van Busstation Zuid;
• Verbeteren van de ketenvoorzieningen (onder andere de hubs);
• Verkennen van de mogelijkheden voor het faciliteren van de stijgende vervoersvraag;
• Opwaarderen van de bushaltes;
• Afronden van de maatregelen uit het HOV-maatregelenpakket;
• Verder verduurzamen van het openbaar vervoer;
• Met het openbaar vervoer innovaties aanjagen.

Met de onderstaande indicatoren is de voortgang van dit beleidsveld in 2020 gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.

Wat wilden we bereiken in 2020?

We wilden in 2020 verder werken aan de nieuwe OV-visie als onderdeel van de Mobiliteitsvisie en aan verschillende projecten die het openbaar vervoersysteem verbeteren. Zo wilden wij ons inzetten voor een betere spoorverbinding tussen de Randstad, Groningen en Noord-Duitsland en verwachtten wij afronding van het project UMCG Noord, de tunnel Paterswoldseweg en verdubbeling van het spoor in het kader van het project Extra Sneltrein Groningen-Leeuwarden. Tot slot wilden we verder werken aan het project Groningen Spoorzone.

Wat hebben we hier voor gedaan?

• Afronden van het potentieonderzoek OV-verbinding tussen Noord-Nederland en de Randstad. Rijk en regio hebben afgesproken een adaptief ontwikkelpad uit te werken waarin zowel gekeken wordt naar verbeteringen op de korte als de lange termijn;
• Inzetten op een snelle spoorverbinding tussen de Randstad en Noord-Nederland, inclusief het indienen van een aanvraag voor het Groeifonds;
• Inzetten op het stap voor stap verbeteren van de (internationale) spoorverbinding tussen Groningen en Duitsland;
• Uitvoeren van verschillende werkzaamheden in het kader van het project Groningen Spoorzone (zoals in gebruik nemen van opstelterrein De Vork en aanleg vierde spoor);
• Afronden van de werkzaamheden ten behoeve van de spoorverdubbeling tussen Zuidhorn en Hoogkerk en de tunnel Paterswoldseweg in het kader van het project Extra Sneltrein Groningen-Leeuwarden;
• Afronden van de aanpak van het Hanzeplein. Deze maatregelen zijn naar voren gehaald en dat heeft er mede voor gezorgd dat de maatregelen rond het busknooppunt UMCG Noord naar achteren zijn geschoven aangezien anders de bereikbaarheid onvoldoende kon worden gegarandeerd;
•   Bestellen van tien extra waterstofbussen volgend op een eerdere bestelling van twintig waterstofbussen voor Groningen en Drenthe;
•  Werken aan een nieuwe OV-Visie als onderdeel van onze mobiliteitsvisie;
• Toegankelijk maken van de bushaltes op het Emmaplein en het verkennen van de mogelijkheden om de haltes op het Gedempte Zuiderdiep beter toegankelijk maken.

Conclusie

2020 was het eerste volledige jaar van de nieuwe busconcessie. Daarmee werd een grote stap gezet in de (verdere) verduurzaming van het openbaar busvervoer. De coronacrisis heeft echter een enorme impact gehad op het gebruik van het openbaar vervoer. In de maanden vóór de zomervakantie van 2020, maar ook daarna, zijn het aantal reizigers en de opbrengsten fors gedaald. Met de rijksoverheid, de decentrale overheden en de vervoerders zijn afspraken gemaakt over een beschikbaarheidsvergoeding (BVOV) 2020. Voor Groningen en Drenthe houdt dit in dat de vooraf begrote bijdrage van het OV-bureau Groningen-Drenthe aan Qbuzz en de resterende reizigersinkomsten worden aangevuld door de rijksoverheid tot 95% van het kostenniveau van de vervoerder. De vervoerder draagt een verlies van 5% op de omzet over 2020.

Hoewel de concept-mobiliteitsvisie nog niet gereed is, tekenen zich wel al duidelijk een aantal thema’s en richtingen af. Zo moeten we naar een openbaar vervoersysteem die de extra mobiliteit van een groeiende gemeente kan opvangen en bovendien een groter aandeel in de modal split krijgt. Dit is een dubbele groeiopgave. Inzet is een samenhangend openbaar vervoersysteem dat zowel landelijk, regionaal als stedelijk hoogwaardige verbindingen biedt. In 2020 zijn in dit kader enkele mogelijke verbeteringen van het openbaar vervoer van/naar Zernike Campus verkend.

De Extra Sneltrein Groningen-Leeuwarden en de Sneltrein Groningen-Winschoten zijn per half december 2020 gaan rijden. De verdubbeling van spoor tussen Zuidhorn en Hoogkerk is in 2020 afgerond en eind 2019 werd de tunnel Paterswoldseweg opgeleverd. In het kader van het project Groningen Spoorzone zijn diverse werkzaamheden uitgevoerd. Zo werd het opstelterrein De Vork bij Haren in gebruik genomen, is het vierde spoor tussen het Hoofdstation en station Groningen Europapark in gebruik genomen en zijn voorbereidende werkzaamheden op het Hoofdstation zelf getroffen.

In onze visie Bestemming Binnenstad hebben we gekozen voor een grotere binnenstad waarbij de bussen niet langer via de Grote Markt rijden, maar via de Diepenring. De opgave daarbij is om voldoende doorstroming voor de bussen zelf te creëren, maar ook te zorgen voor voldoende hoogwaardige haltecapaciteit met voldoende ruimte. Het voorlopig ontwerp Bussen over Oost, met daarin opgenomen de centrumhaltes bij het Provinciehuis en de Stadsschouwburg, de omgeving van de Maagdenbrug en het plein voor de Stadsschouwburg zijn in 2020 uitgewerkt tot een definitief ontwerp.