Ondermijnende criminaliteit is een term die vele vormen van grensoverschrijdend gedrag behelst, met als gezamenlijk kenmerk dat het de grens tussen onder- en bovenwereld doet vervagen, het vertrouwen in de rechtstaat afbreekt en vaak financieel gewin als voornaamste doel kent. Ondermijnende criminaliteit komt veelal voort uit gesloten netwerken die door legale constructies illegaal verkregen middelen weten wit te wassen. Door witgewassen geld bijvoorbeeld te investeren in vastgoed staan criminelen ferm met een been in de onder- en met het andere been in de bovenwereld.
Met een aantal belangrijke partners uit de straf- en bestuursrecht keten worden lokaal en regionaal geprioriteerde thema’s aangepakt (drugscriminaliteit, witwassen, vastgoed, mensenhandel en uitbuiting). In tegenstelling tot de van oudsher bestaande scheiding tussen het strafrecht en bestuursrecht (gemeente) wordt de afgelopen jaren steeds meer proactief de samenwerking gezocht om zo het volledige instrumentarium van de overheid in te zetten ten einde ondermijning maximaal te frustreren. In samenwerking met onder andere het OM, Belastingdienst en Politie worden keuzes gemaakt over de inzet van bestuursrechtelijke, strafrechtelijke en fiscale interventies.
Met de onderstaande indicatoren is de voortgang van dit beleidsveld in 2020 gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie-indicatoren | Behaald | Beoogd | Behaald |
|---|---|---|---|
Aantal adviesaanvragen bij bureau Bibob* | 0 | 6 | 0 |
Aantal geweigerde vergunningen op grond van Bibob-criteria | 0 | 6 | 1 |
* Het volume aanvragen rondom de Drank- en Horecawet zijn in 2020 gedaald al gevolg van de coronacrisis.
Wat wilden we bereiken in 2020?
- De georganiseerde misdaad en ondermijning tegengaan in nauwe samenwerking met onze ketenpartners;
- Vanuit een sterkere informatiepositie toewerken naar een thema- en gebiedsgerichte aanpak;
- De weerbaarheid van onze eigen organisatie verder versterken;
- Onze interventiekracht en zichtbaarheid versterken. Daarom organiseren wij in 2020 minimaal vier integrale (handhaving)acties.
Wat hebben we hier voor gedaan?
- Voorbereiding van grootschalige integrale en branchegerichte handhavingscontroles;
- Beleid en uitvoering op integrale ondermijningsonderzoeken gerealiseerd in ons samenwerkingsverband met het Regionaal Informatie- en Expertise Centrum (RIEC), de politie, het Openbaar Ministerie en de Belastingdienst;
- Data-gedreven informatieproducten ontwikkeld om meer zicht te krijgen op de aard en omvang van ondermijnende criminaliteit in Groningen;
- Deelname aan de City Deal Zicht op Ondermijning, samen met diverse andere grote steden in het land, het CBS en het ministerie van Binnenlandse Zaken;
- Onze lokale, regionale en landelijke positie versterkt in de ontwikkeling van (de toekomstagenda van) de aanpak van ondermijnende criminaliteit;
- Ons stedelijk netwerk met landelijke koplopers en onze landelijke positie versterkt door deelname aan het landelijk aanjaagteam en de werkgroep ondermijning vanuit het bureau Regioburgemeesters.
Conclusie
Door de coronamaatregelen konden we moeilijker zicht krijgen op ondermijnende criminaliteit. Dit wordt veroorzaakt doordat er geen grootschalige integrale en branchegerichte handhavings-controles konden worden uitgevoerd en live contact beperkt mogelijk was. Er zijn wel branchescans gedaan en handhavingscontroles integraal voorbereid. Zodra de beperkingen voorbij zijn staan we direct in de startblokken. We hebben één adviesaanvraag ingediend bij het landelijk bureau Bibob en deze ingetrokken. De vergunning is geweigerd. Ten slotte hebben we de samenwerkingsvorm van het RIEC in 2020 geëvalueerd en verbeteringen doorgevoerd.
We verwachten dat de coronacrisis tot een verhoogd risico op ondermijnende criminaliteit leidt. Veel ondernemers hebben financiële problemen door de coronacrisis. Daarom is het juist nu voor criminelen interessant om in kwetsbare bedrijven te investeren en hun criminele geld wit te wassen of bijvoorbeeld drugshandel of illegaal gokken te faciliteren. We verwachten ook dat de aantrekkingskracht van het criminele (drugs)geld op jongeren toeneemt. Dit alles leidt tot een nog grotere opgave in de aanpak van de ondermijning. Als de maatregelen versoepelen zal er een extra investering nodig zijn om onze informatiepositie terug te winnen en de criminaliteit terug te dringen.