1.2.4 Schuldhulpverlening

Problematische schulden ontnemen mensen elk perspectief. Via de Groningse Kredietbank (GKB) bieden we alomvattende schuldhulpverlening: we zoeken naar een oplossing voor de financiële problemen en tegelijk pakken we de oorzaken aan. Ook proberen we te voorkomen dat er (opnieuw) schulden ontstaan door vroegsignalering in het kader van de nieuwe wet op schuldhulpverlening, preventie en nazorg. We werken intensief samen met de WIJ-teams, maatschappelijke partners en relevante schuldeisers.

Met de onderstaande indicatoren is de voortgang van dit beleidsveld in 2020 gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.

Wat wilden we bereiken in 2020?

We wilden schuldhulpverlening bieden aan degenen die dat nodig hadden. We wilden (problematische) schuldsituaties van inwoners stabiliseren en waar mogelijk oplossen. Daarnaast richtten we ons op vroegsignalering en preventie: voorkomen van (problematische) schulden bij burgers en het bevorderen van hun financiële zelfredzaamheid. We wilden als gemeente voorop blijven lopen met onze integrale aanpak van schuldhulpverlening (waaronder de euro-coaching van jongeren met (dreigende) schulden) en preventie. We gingen door met innovatieve aanpakken van schuldhulpverlening en zochten daarbij de grenzen van wet- en regelgeving op zodat we mensen meer perspectief konden bieden. We probeerden het slagingspercentage minnelijke schuldregelingen dat in 2019 boven het landelijk gemiddelde lag, minimaal te evenaren. Onze kwaliteit van dienstverlening wilden we borgen door te voldoen aan de door de branchevereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren (NVVK) en de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) gestelde eisen. We wilden de samenwerking met de WIJ-teams uitbreiden. We kozen er voor om het beschermingsbewind bij inwoners die dat nodig hebben zoveel mogelijk als gemeente zelf uit te voeren. De inwoners van Ten Boer werden al bediend door de GKB en vanaf 2020 wilden we ook de inwoners van Haren schuldhulpverlening van de GKB bieden.

Wat hebben we hier voor gedaan?

• Uitvoeren van schuldhulpverlening (budgetbeheer, -coaching en schuldregeling). De GKB heeft inwoners met financiële problemen geholpen met gerichte informatie, advies, bemiddeling, cursus of crisisinterventie en indien inwoners werden geïndiceerd voor een schuldregeling (schuldbemiddeling of saneringskrediet), budgetbeheer, duurzame financiële dienstverlening, budget-coaching of beschermingsbewind dan werden ze doorgeleid naar de backoffice van de GKB. De inwoners van Ten Boer werden al bediend door de GKB en vanaf 2020 ontvingen ook de inwoners van Haren schuldhulpverlening van de GKB;
• Ondersteunen van jongeren met (dreigende) schulden door de inzet van euro-coaches. Voor jongeren van 18 - 25 jaar met schulden hebben we de euro-coach-aanpak ingezet. We hebben 405 nieuwe aanmeldingen en 1.084 budgetgesprekken met jongeren gevoerd. Eind 2020 liepen 298 budgetbeheertrajecten voor jongeren via de euro-coaches;
• Organiseren van preventie-activiteiten samen met scholen, vrijwilligers, relevante schuldeisers en maatschappelijke instellingen. We poogden schulden bij inwoners te voorkomen en hun financiële vaardigheid te bevorderen. We zochten daarbij de samenwerking met scholen, vrijwilligers, maatschappelijke en hulpinstellingen, maar ook met schuldeisers zoals deurwaarders en woningcorporaties. We hebben veel aandacht geschonken aan financiële educatie in het onderwijs (in brede zin: van basis- tot universitair onderwijs). Door onder andere (tijdelijke) sluiting van scholen in verband met corona konden we minder activiteiten ondernemen dan we van plan waren;
• Ontwikkelen van vroeg-signaleringsmethodieken. Medio 2020 zijn we gestart met het project Eerste hulp bij geldzaken. Hierbij kreeg de gemeente signalen van betalingsachterstanden van lokale en landelijke vaste lasten partijen, waarna we inwoners pro-actief konden benaderen met een hulpaanbod. Samen met de woningcorporaties zetten we de Voorzieningenwijzer in. Ook werd in voorkomende gevallen gebruik gemaakt van de noodstopprocedure van het CJIB. Eind 2020 zijn we aangesloten bij het Landelijk convenant vroegsignalering en hebben we ons voorbereid op de nieuwe wettelijke taak vroegsignalering;
•  Met schuldhulpverlening aansluiten bij de wijkgerichte aanpak. We sloten zoveel mogelijk aan bij de wijkgerichte aanpak bij ons aanbod van producten als informatie, advies, vroeg signalering en preventie-activiteiten. De consulenten van de GKB werkten samen met én in de WIJ-teams, onder andere door middel van fysieke aanwezigheid in de wijk en vaste contactpersonen. Hierdoor zochten burgers eerder schuldhulp. Zie ook paragraaf 1: Integraal gebiedsgericht werken ;
•  Intensiveren van de samenwerking tussen de GKB en de WIJ-teams. Door (tijdelijke) sluiting van WIJ-locaties in verband met corona werd de fysieke inzet in de WIJ-teams gehinderd, maar werd wel digitaal zo goed mogelijk samengewerkt bij de hulp aan inwoners in financiële problemen. Zie ook paragraaf 1: Integraal gebiedsgericht werken ;
• Ontwikkelen van innovatieve aanpakken schuldhulpverlening en werken met individuele maatwerkplannen. We hebben een vervolg gegeven aan de werkwijze innovatieve schuldhulpverlening. We bekeken samen met de burger met schuldproblemen hoe deze (al dan niet met behulp van zijn sociale netwerk) greep kon krijgen op het eigen leven. Het ging er daarbij om dat het nemen van initiatief door de burger (gedragsverandering) moest lonen, ook op de korte termijn. Voorop stond het handelen vanuit het eigen maatwerkplan van de burger. We richtten ons in de aanpak met name op jongeren en gezinnen met kinderen;
• Beschermingsbewind zoveel mogelijk door de gemeente zelf uitvoeren. We boden (conform het in 2018 vastgestelde beleid) het beschermingsbewind door de gemeente Groningen kosteloos aan onze inwoners met een minimuminkomen. Als gemeentelijke bewindvoerder boden we de vereiste kwaliteit voor beschermingsbewind, waarbij we bovendien gebruik konden maken van een integraal aanbod van (schuldhulp)ondersteuning. Hierdoor konden we tijdig de noodzaak van beschermingsbewind (her)beoordelen en bij inwoners die ondersteuning nodig hebben het best passende instrument inzetten.

Conclusie

De vraag naar schuldhulpverlening was in 2020 groot. Het aantal aanmeldingen voor schuldhulpverlening was in 2020 echter wel minder dan in 2019. In verband met corona en inkomensondersteunende voorzieningen van het rijk meldden zich waarschijnlijk minder inwoners voor schuldhulp. De schulddienstverlening werd bemoeilijkt door de coronamaatregelen en was bewerkelijker, maar ging zo goed mogelijk door. Er was een groot deel van 2020 geen dagelijks inloopspreekuur, maar inwoners konden voor gesprekken wel terecht op het Harm Buiterplein. De fysieke aanwezigheid van GKB-consulenten in de WIJ-teams werd tijdelijk gehinderd door de sluiting van WIJ-locaties. Daar staat tegenover dat we in het project vroeg signalering sneller inwoners met betalingsachterstanden bereikten. Ook jongeren bleken ons in coronatijd goed te kunnen vinden. Het aantal inschrijvingen voor een schuldregeling was in 2020 iets lager dan verwacht. Het percentage geslaagde minnelijke schuldregelingen lag onder meer door de inzet op saneringskredieten boven het landelijk gemiddelde en zelfs boven het percentage van 2019. Indien de minnelijke schuldregeling niet mogelijk bleek, volgde in nagenoeg alle gevallen succesvolle toelating tot de wettelijk schuldsanering. Het aantal budgetbeheertrajecten is aanmerkelijk toegenomen ten opzichte van 2019 en ook het aantal burgers in beschermingsbewind is door ons nieuwe beleid volgens de verwachting toegenomen. Bovendien zijn reeds voor tientallen burgers aanvragen beschermingsbewind bij de rechtbank ingediend. Door een innovatieve aanpak en door te werken met individuele maatwerkplannen konden we voor tientallen inwoners (juridische) belemmeringen wegnemen en in het kader van de reguliere dienstverlening onmogelijk geachte schuldhulp-trajecten inzetten. Het aantal aanvragen sociale kredieten (waar onder saneringskredieten) is vergeleken met vorig jaar ten slotte ook toegenomen. De druk op de schuldhulpverlening was groot en zal naar verwachting de komende tijd toenemen in verband met de gevolgen van de coronacrisis (toename aanmeldingen voor schuldhulp en dienstverlening aan nieuwe doelgroepen als ZZP'ers) en de verdere implementatie van de nieuwe wettelijke taak vroeg signalering.