Begin 2020 floreerde de economie en was de arbeidsmarkt krap. Daarna heeft het coronavirus huisgehouden met grote gevolgen en onzekerheden voor onze economie en werkgelegenheid. Hoewel de ontwikkeling van een vaccin hoop en perspectief dichterbij heeft gebracht, vormen mutaties van het virus een nieuwe bedreiging. Nadat de economie in het voorjaar van 2020 op slot heeft gezeten en er daarna sprake is geweest van herstel, zaten we eind 2020 opnieuw in een lockdown.
Het contrast is direct terug te vinden in deze rekening. De doelen, indicatoren, beleid en activiteiten van de begroting 2020 dateren nog van voor de uitbraak. Het afgelopen jaar hebben we ingezet om hetgeen we gepland hadden zoveel mogelijk door te zetten. Daar is het opvangen van de gevolgen van de crisis bijgekomen. Van de een op de andere dag hebben we fysieke contacten om moeten zetten naar een digitale dienstverlening en zijn we erin geslaagd om veel extra aanvragen (bijvoorbeeld van de Tozo) af te handelen. Voor onder andere de schuldhulpverlening konden inwoners al snel weer terecht op het Harm Buiterplein voor een fysiek gesprek. Ondanks de coronadrempel hebben we nagenoeg alle mensen en ondernemers die in de problemen zijn gekomen kunnen helpen. Onze dienstverlening is ook in coronaperiode op hetzelfde niveau gebleven.
Noodmaatregelen en gevolgen voor de werkloosheid
Naast regelingen via de WW en de Participatiewet heeft het kabinet noodmaatregelen getroffen met de NOW (Tegemoetkoming in de loonkosten), de TOZO (Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers), de TOFA (Tijdelijke overbruggingsregeling flexibele arbeidskrachten) en de TVL (Tegemoetkoming vaste lasten). Deze noodpakketten zijn bedoeld om mensen en ondernemers te helpen de crisis te overbruggen en de werkgelegenheid te beschermen.
Ondanks de steunmaatregelen is de instroom in de WW en de bijstand gestegen maar niet in de aantallen die je zou verwachten. Eind 2020 hadden 3.976 inwoners in de gemeente Groningen een WW-uitkering (+ 882 meer dan in 2019) en 10.127 inwoners een bijstandsuitkering (+ 169 meer dan in 2019). Met name flexwerkers, ZZP'ers en jongeren verloren hun werk en bepaalde sectoren zijn fors geraakt. Toch hebben mensen, waaronder veel jongeren ook weer nieuw werk gevonden en zijn er sectoren geweest die juist zijn gegroeid. Daarnaast hebben de steunpakketten een deel van de werkloosheid voorkomen en is het aantal faillissementen historisch laag geweest. De werkelijke schade zit vermoedelijk nog verborgen en gaan we op termijn ervaren.
Gevolgen voor de arbeidsmarkt
De coronacrisis stelt ons voor grote uitdagingen op de arbeidsmarkt. Verschillende rapporten zoals het betere werk, De nieuwe maatschappelijke opdracht, Wetenschappelijke Raad voor regeringsbeleid, 2020, In wat voor land willen wij werken, Commissie Regulering van werk, jan 2020 en Eindevaluatie van de P-wet, sociaal cultureel planbureau nov 2019 hebbendeze uitdagingen al blootgelegd. Door corona zijn deze verder uitvergroot zoals de onzekere positie van flexwerkers en ZZP'ers, de kwetsbaarheid van jongeren, arbeidsgehandicapten en mensen met een beperking. Maar ook de mismatch is duidelijker dan ooit met grote tekorten aan personeel in de zorg, de ICT, het onderwijs en de techniek, terwijl een deel van ons arbeidspotentieel niet aan het werk komt. Dit zijn maar enkele uitdagingen die we in 2020 zijn aangegaan.
Aanpassen en uitvoering Werkprogramma
We hebben ingezet op het werkprogramma (een programma gericht om mensen uit te laten stromen naar werk) en dit ‘coronaproof’ gemaakt, waarmee we een extra impuls hebben gegeven om de instroom te beperken en de door- en uitstroom te bevorderen.Daarmee hebben we extra aandacht voor de mensen die vanwege corona hun baan/bedrijf verliezen of dreigen te verliezen en tegelijk houden we voldoende aandacht voor het (meer kwetsbare) zittende bestand.
De ervaring leert dat hoe korter iemand in de bijstand zit, des te beter dit is voor de zelfredzaamheid van het individu en dus voor het vinden van werk. Met de invoering van de uitstroompremie op werk stimuleren we mensen die langdurig zijn aangewezen op een uitkering om toch de stap naar werk te kunnen maken. Ze worden hierbij gesteund met financieel advies en begeleiding. Ook zijn we gestart met de basisbaan waar nu 25 mensen werkzaam zijn. Via ons accountteam hebben we mensen aan werk geholpen. Hoewel we door de lockdown voor Kansen in Kaart minder mensen fysiek hebben kunnen bereiken, zijn we bezig om dit in te halen. Ook hebben we uitvoering gegeven aan de doorontwikkeling van de Participatiebaan en zullen we dit onder de aandacht brengen zodra dat mogelijk is. Verder zijn we doorgegaan met Pilot Oost om de dienstverlening te ontschotten en iedereen te voorzien van een integraal plan en één coach.
Arbeidsmarkt in de regio
Via Werk in Zicht (WIZ) en haar samenwerkingspartners hebben we ingezet op het stimuleren van werk naar werk en mogelijkheden voor online opleiden. Naast het voortzetten van het 1000-banenplan, kansrijk beroep, de afspraakbanen en Social Return on Investment(SROI), zijn we bezig om de regionale samenwerking nog verder te verstevigen. Via de Scholingsalliantie Noord hebben we ingezet op het benutten en ontwikkelen van noordelijk talent, door het bundelen van krachten, om de mogelijkheden voor scholing en ontwikkeling van mensen te vergroten. Via WIZ hebben we een verregaande vorm van regionale samenwerking waardoor we goed zijn voorbereid op de nieuwe Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk (SUWI) per 1 januari 2021. De basis staat. De bestrijding van de crisis vraagt om een goede samenwerking. Deze basis komt goed van pas bij het opzetten van de crisisdienstverlening, zoals het inrichten van compensatiepakketten en het mobiliteitsteam om mensen van werk(loosheid) naar werk te begeleiden.
Armoede
In 2020 is de uitrol van Toekomst met perspectief van start gegaan om generatiearmoede te doorbreken. Binnen alle zes perspectieflijnen zijn acties ingezet en resultaten bereikt. Tegelijkertijd is er ook extra financiële en personele inzet geweest in verband met de coronacrisis. Er zijn laptops verstrekt aan schoolkinderen uit arme gezinnen en andere kwetsbare personen, maatschappelijke partijen zoals de Voedsel- en kledingbanken zijn ondersteund en er zijn tal van initiatieven ontwikkeld en ondersteund via Omarm Groningen. Daarnaast is in samenwerking met de woningbouwcorporaties de Voorzieningenwijzer gelanceerd en zijn via de Stadjerspas betaalbare groente- en fruitpakketten verstrekt.
Schuldhulpverlening
We hebben het afgelopen jaar ingezet om een nog adequater schuldhulpverleningsbeleid in te richten zodat we mensen in een zo vroeg mogelijk stadium helpen om daarmee ernstige financiële problemen te voorkomen. In november 2020 is de raad hierover bijgepraat. We zijn continu bezig om onze dienstverlening te verbeteren op basis van innovatie en een meer integrale aanpak van de schuldenproblematiek.